Azizim! Hak Teâlâ (cc)'nın sana verdiği malları bâtıl yerlere sakın harcama. Şöhret için, fesat  şeyler uğrunda harcadınsa mutlak cezanı çekeceksin. Mal insana ödünç verilmiştir. Yarın senden alınır başkasına verilir. Nitekim senden önce başka birinin idi. Senden sonra da başkasının olacak. Mirasçılara kalacak. Mirasçılar mala konar, sana sorgu suâli, hesabı ve azabı kalır. Sen niçin ibret alıp kendine gelmezsin?
Ey âdemoğlu! İnsanım, marifetim vardır, dersin, dâva edersin. Bir dağ canavarını gör ki, bir okla vururlar ve yere sererler. Sana Allah-u Teâlâ (cc)'nın ve Peygamber Efendimizin (sav) okları vuruyorlar da  hiç birisi sana tesir etmiyor. Bu okları şeytan men'eder. Amma şeytanın okları sana ne güzel isabet ediyor. Onun oklarına mağlup oluyorsun. Baş eğiyorsun. Senden öncekileri görmüyor musun ? Bir sözle doğruya geldiler. Doğruyu bulup kabul ettiler. Dünyayı terk ile âhirete teveccüh ettiler. Sen ise, dünyayı istiyor, dünyaya tapıyorsun. Belki de âhireti inkâr ediyorsun. Böyle isen iyi bil ki söylenenler sana hep bu sebeple te'sir etmemektedir.

BEYİT
<< Ey gönül, hakikat gözünü açıp baktığın taktirde muhakkak dervişliği ihtiyar edeceksin eğer gücün yeterse.>>
İbrahim bin Edhem (ra) sırtında odun taşır, getirdiği her yükü yarım Rub'a ( para nevi'dir ) verirdi. bu aldığı paranın yarısını da
Mekkeli fakirlere dağıtır, sadaka olarak taksim ederdi. Yedi sene bu şekilde nefsiyle mücahade ederek odun getirip satmaya devam etti. Yatsı abdestiyle sabah namazlarını devamlı olarak kılardı.
işte adam olanın ve adam olmaya istidadı olanların hâli böyledir. Çokları vardır ki kendi mallarından fakir fukaraya vermek şöyle dursun, fakir fukaraya verilmek üzere ortada duran mala göz dikerek biz bu mala müstahakız derler. Muhtaca devr etmeye gönülleri asla razı olmaz. Hatta alırlar bir yere koyarlar. Cariyelerine, kızlarına inciler, boncuklar alırlar verirler. Elhasıl nefsâni istekleri onların dizginleri idare edip durur. Benim kendime kâfi malım - mülküm var, varın gidin bunları da fakir- fukaraya verin demezler. Hatta hatırlarından bile geçiremezler. Hatırlarından böyle duygunun geçmesini istemezler, tahammül dahi edemezler.
Lâfa gelince:
- Bizler Allah-u Teâlâ (cc)'nın yolundayız, Resûlullahın (sav) ve ilmiyle âmil şeyhlerin yolundayız, derler.
Rasûlullah (sav), ashabı ve şeyhler böyle mi hareket ettiler? Ashap tan birine bir miktar şekeri hediye olarak taktim ettiler. O mûbarek de kabul etmedi. Filan kimse benden daha mûstehaktır, diye ona vermelerini lisanı mûnasip ile söyledi.
O kimseye verdikleri zaman o da aynı şekilde hareket etti. Başka bir müslüman kardeşinin kendinden daha mûstahak olduğunu söyleyerek ona vermek üzere gönderdi. Ve bu şekilde dolaşıldı. Nihayet ilk getirilen eve getirildi. O anda Allah-u Teâlâ (cc)'nın katından Cebrail (as) geldi. Hak Teâlâ (cc)'dan bu ayeti kerimesini getirdi:
<< İhtiyaçları olsa dahi mallarını vermek suretiyle başkasını tercih ederler.>> ( El Haşr sûresi, 9 )

İşte ashabın hali böyle idi. Peygamber Efendimiz (sav)'in dokuz günde bir defa yemek yediği meşhurdur. Yediği de arpa ekmeği idi. Onu da doyuncaya kadar yemezdi. Yalın ayak yürüdüğü, eyersiz eşeğe bindiği, eski giyecekler giydiği cûmlenin malumudur. Bunlar fakirliği tercih edip, ellerinde bulunduğu zaman onu da fakirlere vermeyi en fazla arzu edip sevdikleri bir şey idi. Adetâ âdet edinmişlerdi.
Ey kardeşim! Sen de kıyamet gününde bunlarla beraber olmak istersen onların yolundan git. Cömert olup sehâyı âdet edinesin. Fukaradan korkma, elinde olanı onlara vermeye can at. Evlat, mal, aile çokluğu kıyamet gününde sana bir fayda vermez. Seni azaptan hiç ve zerre kadar esirgemez. Nitekim Hak Teâlâ (cc) Kelâm-ı Kadiminde buyurur ki:
<< O gün mal mülk fayda vermez. Ancak kalb i selim ile gelenler mûstesna. >> ( eş- Şuarâ sûresi, 88 )
Eğer ölürken malını hanımına bırakırsan, senden sonra başkasına varır, hesabını senden soracakları malı, kemâl-i afiyetle onunla beraber yer.
Oğluna kalırsa senin kazancını abes yerlerde harcayıp bitirmek ister. Vebal ve mesuliyeti sanadır. Eğer malı kadın biriktirirse o mal da onun bey'ine kalır. Bey, o kadının yerine bir kadın daha alır, o hazır kazancı yeni aldığı ile yer. Lâkin vebâli evvelki kadına aittir. Hayırlı mal, insana sonucunda yardımı dokunandır. Malın en hayırlısı senin elinle muhtac'a verilendir.
Hak Teâlâ (cc) buyurur ki:
<< Sizin yanınızda bulunanlar biter, tükenir, Allah-u Teâlâ (cc)'nın katında olanlar bitmez bakidir.>>( en Hahl sûresi, 96 )

Onu için fakirlik, zenginlikten çok iyidir. Haberlerde mevcuttur ki; Hazreti Musa (as) münâcattan sonra diledi ki, memleketine gelsin. Hak Teâlâ (cc) buyurdu ki:
- Ya Musa! Var filan kuluma, benden selâm et. Onun ömründen benim katımda kalan kırk yıldır. Lâkin o kırk yıllık ömrün yirmi yılıı fakirlikle geçirse gerektir. Kalan yirmi yılını da beylik ile, zenginlikle geçirecektir. Şimdi yirmi yıl fakirlik mi evvel olsun, yoksa yirmi yıl beylik mi evvel olsun ? O kuluma danış.
Hazreti Musa (as) vardı. O kimseyi buldu. Allah-u Teâlâ (cc)'nın selâmını ona ulaştırdı ve dedi ki:
- Allah-u Teâlâ (cc) sana selâm etti ve buyurdu ki: << Katımda onun ömründen kırk yıl kalmıştır. O kırk yıllık ömrün yirmisini beylik, yirmi yılını da fakirlikle geçirecek. Acaba hangisini sonra geçirmek ister, sor. Hangisinin evvel olmasını ihtiyar edersin?>>
O kimse dedi ki:
- Gideyim hatunuma danışayım, bir görüşeyim. Bakalım hatunum ne der ?
Vardı hatununa dedi ki:
- Ya hatun! Allah-u Teâlâ (cc) bize salâm etmiş. Yirmi yıl beylikle, yirmi yıl da fakirlikte geçmek üzere kırk yıl ömrümüz var imiş. Hak Teâlâ (cc) kereminden Hazreti Musa (as) ile haber göndermiş. Beyliği mi evvel, yoksa fakirliği mi evvel vereyim?
Hangisinin evvel olmasını tercih edelim. Hak Teâlâ (cc) kereminden verecekmiş, diyerek hatununa danıştı.
Hatunu:
- Evvelâ yirmi yıl fakirlik gelsin. Sonra da beylik, dedi. Zira ihtiyarlıkta yoksul ve fakir olmak müşkildir. İhtiyarlıkta insanın kuvveti - kudreti gider. Sıkıntıya gelmez olur. İhtiyarlığımız hoşluk ile olsun. dedi.
Hatunu böyle mûnasip gördü. O kimse dışarı çıkıp dedi ki:
- Kadınların rey ve fikirleri doğru ve salih olmaz. Önce beylik, fakirlik de ondan sonra olsun.

Hazret-i Musa (as) dedi ki:
- Hak Teâlâ (cc) beni sana gönderdi ve dedi ki:
<< Var o kuluma sor, benim kendisine yirmi yıldır verip durmakta olduğum malları- mülkleri nerelere harcamış öğren. O kimse Hazreti Musa (as)'ya dedi ki:
- Yâ Musa(as)! Dünyaya geleliden beri onun izzeti için bir gece yatıp rahat uyku uyumadım. beni kendine meylettirmesinden ve dolasıyla hışmına ve gazabına uğratmasından korktum. Elhamdülillah artık korkmuyorum ki fakirliğe yetiştim. Ömrümün kalan yirmi yılına bastım. Bu zaten fakirliktir. Şimdiden sonra artık ölsem de gam yemem.
Hazreti Musa (as) hayretler içinde kaldı. Vardı, yine Tûr dağına çıktı. Hak Teâlâ (cc) Hazretlerine dedi ki:
- Yâ Rabbi! O kulun acayip bir kuldur. Kendisine bunca mal verdin. Şimdi elinde pul dahi yok. Hattâ arkasındaki çocukları, kızları, evi-barkı ve kendisi verdiğin dünyalıkla hiç ûnsiyet peyda edip alâkalanmamışlar. Üzerlerine verdiğin dünyalıktan pek fazla bir eser görmedim. Her ne ki, ona verildiyse elini dokunmadan fakirlere paylaştırmıştır.
Hak Teâlâ (cc) buyurdu ki:
- Yâ Musa! (as) İzzetim hakkı için o kendisine verdiğim malı bu dünyada nefsine vermedi. Benim yoluma verdi. Ben de şimdi fakirlikle geçmesi gereken yirmi yılı zenginlikle geçirmesini taktir ediyorum. Şimdi yâ Musa! (as) var kendisine böylece bildir. Hazreti Musa (as) oradan ayrıldı. Vardı, bu haberi o kimseye duyurdu. O kimse de kalan yirmi yıllık ömrünü zenginlik, bolluk içinde geçirdi. Eline girenlerin tamamını Hak yolunda devamlı olarak verdi. Bekletmedi.
Bundan iyice anlaşılsın ki Allah-u Teâlâ (cc)'nın yolunda fakir fukaraya verilenler eksilmez. Artar ve devam eder. Kıssadan hisse almamız lazımdır.



 

Bu bendlerle ( iplerle ) şeytan bunları avladı. Bundan sonra da bu bendlerle daha nicelerini avlıyacaktır. Dünya bu meta'larıyla bunların gönüllerini meşgul etti. Sonra da kat'iyyen bırakmadı yakalarını. Bunlara necat bulup kurtulmak mûyesser değildir. Meğer ki Hakkın inayeti imdatlarına yetişsin. Ebu-Bekir Hazretleri'ne (ra) olduğu gibi. Diğerleri de buna kıyaslana. Bu muhterem zevat-ı kiram, dünya malı olarak neleri varsa Hak yoluna verdiler. Hak Teâlâ'nın (cc) rızasını buldular. Hazreti Ebu-Bekir (ra) neyi varsa getirip Efendimiz'e (sav) verdi. Efendimiz (sav) de fakirlere lâyık olanlara  taksim edip verdi. Fukaralık iyi bir şey olmasa, horluk, hakirlik olsa Seyyid-i Kâinat Efendimiz Muhammed Musatafa (sav) fakirliği ihtiyar ve tercih eder miydi ? Eğer beylik iyi bir şey olsa idi Efendimize değil, kafire yiyecek ekmek dahi verilir mi idi? Akıllı kimse bundan anlar ki fakirlik ulu bir nimet ve devlet imiş. Hazreti Muhammed (sav)'in sıfatı imiş. Bu sebeple Allah (cc) dostları bütün mallarını fakirlere verip fakirliği tercih ettiler.
Hak Teâlâ (cc) kıyamet gününde fakirleri çağırıp diyecek ki:
- Ey kullarım! Ben dünyada size mal vermedim. Sizi fakir kimselerden ettim. Bu sizi sevmediğimden değildir. Belki çok sevdiğimdendir. Çok sevdiğim için habibim Muhammed Mustafa'nın sıfatıyla sizi sıfatlandırdım.
Ey benim kullarım! Eğer ben dünyada size çok mal verseydim, bugün size şiddetli bir hesap vardı. Bu hesaba tabi tutulmamanızı istedim. Bu sebepten sizi fakirlikte bıraktım. Siz de zenginlerden olsa idiniz şimdi onlar gibi sizde şiddetli sorguya tabii tutulacaktınız. Sizi her ne kadar dünyada fakir kimselerden ettimse de burada sizi zenginlerden ediyorum.  Eksiğiniz neyse hepsini bitireyim. Cennet sizin içindir. Dilediğiniz kapıdan, dilediğiniz tarafına gidiniz, sakin olunuz. 

Mikâil (as) ve Cebrail (as) arasında şöyle bir muhavere geçti:
Cebrail (as):
- Sabırlı olan fakir, Allah-u Teâlâ (cc) katında şükreden zenginden daha hayırlıdır, sevgilidir, dedi.
Mikâil (as):
Hayır! Şükreden zengin Hakkın katında sabırlı fakirden daha hayırlı ve sevgilidir, diye mukabele etti.
İkisi bu şekilde mücadele içinde iken hıtâb-ı ilâhi geldi:
- Varın Arş-ı Rahman'da Kubbe-i Hadrâda onun altındaki nura sorun, size cevap verir, dedi.
Vardılar, o nur'a suâl ettiler. Nur bunlara cevap vererek şöyle dedi:
<< Sabırlı fakir, şükreden zenginden daha hayırlıdır.>>
Zira Muhammedi Musatafa (sav) fakirliği istemişti. Süleyman Peygamber (as) şükreden bir zengindi. Hazreti Muhammed (sav) Hazreti Süleymandan (as) daha hayırlı değil midir? diye cevap verdi. Bu cevabı Allahın (cc) lûtfuyla veren nurdan sordular:
- Sen kimsin, adın nedir! cevap verip dedi ki:
- Ben o nurum ki Nu'mân Bin Sabit benden yaratıldı. Yâni Kûfeli İmam-ı A'zam Ebû Hanife (ra) bendendir. Öyle olsa fakirliği kim tercih ederdi?
Fakir niyaz ederek;
- Ya Rabb! Benim ihtiyaç hissettiğim şey'i ver, derse onun bu isteği ve yalvarması zenginin yüzbinleri sadaka olarak vermesinden hayırlıdır.
Musa (as) Hak Teâlâ hazretlerine şu dilekte bulundu:
- Ya Rabbi! Ben garibim. Ben hastayım. İlahi ben fakirim.
Hak Teâlâ da bu dileğe şu karşılığı verdi:
- Ben kendisinin mevlâsı bulunduğum kimse, fakir olur mu? Ben kendisinin munisi ve yoldaşı olduğum kimse garib mi olur? Ben kendisinin tabibi olduğum kimse hasta mı olur. Ya Musa (as) Ben elinde bir şey'i olmayan malı-mülkü kalmıyan kulumu severim. Yâ Musa[ (as)! Sen de yemeğinin tuzunu, na'lınının tasmasını dahi benden iste. Bu şekilde istemen bana hoş gelir.
Efendimiz (sav)'e Hak Teâlâ buyurdu ki:
- Yâ Muhammed (sav)! İstersen senin için Mekk'nin derelerini kızıl altın ile dopdolu edeyim. Sen nereye gidersen bu altınlar da beraberinde gitsin. İhtiyacın oldukça dilediğin yere sarf et.
Efendimiz (sav) buna karşılık olarak dedi:
<< Bir günde üç defa tok olayım, üç defa aç olayım. Doyunca sana şükrederim. Acıktığımda sana yalvarırım.>>   
Fakirliği Hak Teâlâ'(cc)nın katında sevgili olduğu için o iki cihanın fahri, fakirliği tercih etti. Zenginlik istemedi.

Allah-u Teâlâ (cc)'nın ve onun sevgili kullarının katında altın, gümüş ve toprağın farkı ne ise, beylerle fakirlerin amellerine rağbeti aynıdır. Fakirlerin amelleri altın gibidir. Zenginlerin amelleri gümüş gibidir. Öyle beyler vardır ki amelleri para-pul gibidir. Hak Teâlâ (cc) katında öyle fakirler vardır ki amelleri cevher gibidir. Öyle fakirler vardır ki << Lâ ilahe illAllah>> demesi iki cihana değer.
Bir fakir bir akça verse, fakirin bir akçalık sadakasına karşı zengin yüz bin akça sadaka verse onunkini karşılayamaz. Fakirin aldığı sevabı, derece ve mertebeyi alamaz.
Nitekim Efendimiz (sav) buyururlar ki:
<< fakirlerin bir sadakası, zenginin yüz bin sadakasından daha efdaldir.>>
Dehhâk (ra) hazretleri buyururlar ki:
- Fakir pazara varsa, yiyecek bir şey görüp gönlü istese, lâkin alıp yemeye parası olmasa, sabretse, onun bu durumu zenginin yüz bin akça sadaka vermesinden daha hayırlı ve efdaldir. Parası olsa da nefsine muhalefet olsun diye yemese sevabı daha da fazladır.
Ey azizim! Zenginin canı fakirin canı gibi olmaz. Zenginlerin canı hükm ile cebren alınır. Fakirlerin canı ise lûtf ile, meşveretle alınır.
Efendimiz (sav) buyururlar ki: Fakir olana nefis rahatlığı, kalb ferahlığı, hesap kolaylığı vardır. Zenginlere ise, nefis rahatsızlığı, kalb meşguliyeti, şiddetli hesap vardır. Yarın kıyamet gününde zenginler fakirleri gördüklerinde: << Ah ne olaydı, biz de fakir olaydık. Fakirliğin rütbe ve mertebesinin ne olduğunu biz dünyada iken bilseydik bütün mallarımızı Hak yolunda verir, kendimize bir öğün yiyecek bıraksaydık. Keşke biz de dünyada fakir kimselerden olsaydık>> derler. Hasret ve nedamet ederler. Fakirler de beyleri görürler ki zebaniler ellerinden tutmuş bir tarafa çekip giderler. Fakirler yüksek sesle bağırırlar. << Şükür yâ ilâhi sana ki, bizi dünyada fakirlerden etmişsin. Eğer bey ve zenginlerden olsa idik biz de zahmetlere duçar olacaktık.>>