elbetteki faiz haram.ancak sereatla yonetilmeyen beldelerde caiz olabilecegini biliyorum.islamin emirlerine yasaklarina boynumuz kildan ince.
Alıntı yapılan: refika - 25 Haziran 2010, 15:25:50
elbetteki faiz haram.ancak sereatla yonetilmeyen beldelerde caiz olabilecegini biliyorum.islamin emirlerine yasaklarina boynumuz kildan ince.
Darulharb’de Faizli muameler
Darulharbte muslumanlarin faizli muamelelerde bulunmarlarinin hukmu hususunda cumhuru fukaha ile Ebu Hanife ve Imam Muhammed arasinda ihtilar mevcuttur. Ben burada bir cogumuz hanefi mezhebine mensub oldugumuzdan dolayi Imam Azam ve Imam Muhammedin goruslerini ve yeri geldiginde bazi yerlerde safii alimlerimizin görüslerinede yer vermek istiyorum.
Mevzua girmezden evvel , ve Imam Azam ve Imam Muhammed hazretlerinin görüslerini daha iyi anlamak icin bu zaatlarin faiz hakkindaki tarifini iyi anlamak ve bilmemiz lazim. Eger bunu bilmez isek ‘’Yahu ayeti kerimelerde ap acik bir sekilde faizin yasak oldugu yaziyor, halbuki bu alimler darulharpte faizin caiz oldugunu söylüyorlar’’ seklindeki ifadelerle ister istemez zihinlerimiz kurcalanmis oluyor degilmi. Nitekim bugun bircok 2 murekkep yalamislar hele hele bu mevzuda Imam Azam ve Imam Muhammed hazretlerinin faiz kavramini degilde diger alimlerin faiz kavramlarini ele alip ‘’Bu iki adam ayetleri inkar ediyor, bunlarin görüslerine daha nekadar yer verelim’’ seklinde bunlara hakaret edip izlerini yok etmek istiyorlar. (bunlar birak imamlarimizin izini yok ettirmeyi mezheb imamlarimizin dördünün ayaklarina su bile dökemezler) Iste böyle bir seye mahal vermemek icin bu zaatlarin ve diger alimlerimizin faiz hakkindaki tariflerini aktarip mevzua baslamak istiyorum:
Ibn Human buyuruyorki:`` Darulharbte ribanin (faizin) caiz olusu hukmu umumi bir ifadedir, faizin heriki tarafca da alinip verilmesini icine alir. Fakat bu mesele Hanefi Imamlarimizin dersinde ele alindiginda , onlar bununla Müslumanin fazlaligi almasini kasdetmislerdir. Kumardada durum böyledir. Verdigim cevap hernekadar ‘’faizin caiz oldugu’’ seklinde umum ifade ediyorsa da, illet ve hukum munasebetinden fazlaya ancak musluman sahip olursa bunun caiz olacagi ve yine böyle bir muamelenin ‘’faiz olmadigi’’anlasilir. (``faiz caizdir`` kavramindan maksadda budur, yani faizin olmadigidir)
Bunlari kaydeden Ibn Abidin hazretli, Imam Serahsi hazretlerinin ifadelerinin de buna delalet ettigini söyler. Imam Serahsi bu hususta söyle buyurur: Müsluman darulharbe eman ile girdiginde, onlarin mallarini kendi arzulariyla hangi yolla olursa olsun almasinda bir beis yoktur. Ister faiz olarak , ister kumarla ve ister domuz veya ölmüs hayvaneti satmakla olsun. Ancak ve ancak musluman eman ile darulharbe girip onlarin rizasi olmadan böyle bir muamele yapsa bu caiz olmaz. Rizalari bu akidlerle saglaninca, musluman böyle mubah bir mala malik olurki, buda caizdir. (son cumleye dikkat)
( bas kaynak ; Imam Serahsi, El Mebsuud C. 10, S. 95. Ibni Abidin, C.4, S. 188)
Ebu Hanife ve Muhammedin gorusu
Imam Azam ve Muhammed hazretlerine gore, darulharpte musluman ile harbi arasinda faiz muamelesi caizdir. Bunun gibi, Hanefi mezhebinde fasid kabul edilen alisveris ve ticari muameler, kan , hinzir ve ölmüs hayvan eti satmak, bahis ve kumar oynamak da caizdir. Bu hususta zimmi de musluman gibidir, harbi ile sozu gecen muamelelerde bulunabilir. Darulharbte Islama girip de henuz hicret etmemis muslumanin harbi ile yapacagi her turlu muamelelerde de hukum aynidir. Ancak , gerek faiz ve akdin fesadina sebep olan fazlayi muslumanin almasi gerekir. Faizi harbinin almasi halinde boyle bir muamele caiz olmaz. Kumarda da durum aynidir, musluman in kazanmasi halinde caizdir. (mevzumuz kumar olmadiginda buna deginmeyecegim)
IMAM AZAM VE MUHAMMEDIN DELILLERI
a) Imam Mekhulun hazretlerinin rivayet ettigi hadisi serif : Rasulullah efendimiz söyle buyurdu: ‘’La riba beynel muslimi vel harbiyyi fii darilharbi’’ Manasi: ‘’Darulharbde , musluman ile harbi arasinda faiz yoktur’’
IZAH
Bu hadis her ne kadar garib ve mursel ise de Mekhul sika (güvenilir) bir fakihtir. Boyle bir ravinin mursel hadisi de huccettir. Hadisten kastedilen husus, darulharbte musluman ile harbi arasinda hukuken faiz hukmunun cereyan etmeyecegini ifadedir.
Nitekim bu hadisi serifi Imam serahsi , Imam kuduri, Ibni abidin, el hidaye (bunun musannifi turktur) gibi meshur hanefi kitaplarinin riba bahislerinde zikr edilmektedir.
Not: Safii alimlerimiz bu hadisin sahih olmadigini ve mursel oldugunu söylüyorlar. Maalesef bazilari ‘’sahih degildir’’ kavraminin usul hadisindeki istilahi kavramini degilde lugaviy kavramini ele alip ‘’bu hadis uydurukdur’’ veya ‘’bu hadis bile degildir, kitaplara baksaniza, alimler buna sahih degil diyorlar’’ seklinde yersiz ifadeler kullanmaktadirlar.
Hadis usulunde ‘’Sahih degil’’ demek ‘’kutubu sittede yazmayan, ancak sabit olabilme ihtimali vardir’’ demektir.
Nitekim Imam Safii ve Safii alimlerimizden Ibn Kudame nin ‘’sahih degildir’’ den kasitlarida budur.
(maalesef tercume kitaplarda kasitli veya kasitsiz olarak bunun aksi aktarilmaktadir)
Yine hadis istilahinda ‘’mursel`` hadis kavrami geciyor. Bunun manasi ‘’hadisi serifin ravileri zikr edilmeksizin zikr edilen hadisi seriflerdir.` Hanefi usul fikih kitaplarinda böyle bir hadisi serifin huccet kabul edildigi yazmaktadir.
(mesela; menar, miratil usul gibi kitaplar. Ki bu kitaplar asirlarca osmanli medreselerinde okutulmus, ve halada okutulmaktadir. Aramizda bu kitaplari ezberleyen arkadaslarin vaar oldugunu hissetmekteyim)
b ) Muhtelif hadislerde Rasulullah efendimizin Veda hutbesinde söyle buyurdugu rivayet edilir : ’’...Cahiliyye devrine ait faizler kaldirilmistir. Kaldirdigim ilk faiz de Abbas b. Abdulmuttalibin faizidir.’’ (kaynak; suneni ebu davud, buyu bahsi)
IZAH
Evvelce Islama girmis bulunan HZ Abbas r.a. , faizi yasaklayan ayetin nuzlunden once oldugu gibi sonra da mekkede faiz muamelesi yapmaktaydi. Mekke o siralarda darulharbti. Allah rasulu yukaridaki sozleriyle , fetihten sonra faiz hususunda husumet olmayacagini ve o zamana kadar henuz alinmamis bulunan faizlerin artik alinamayacagini belirmislerdi. Bu hususta kurani kerimde de söyle buyrulur : ‘’Ey iman edenler, muminler iseniz Allahtan korkun, faizden kalani birakin.’’
(bakara suresi, ayet 278)
Peygamber efendimiz , amcasi HZ Abbasi Mekke-i Mukerremede faiz muamelesinde bulunmaktan daha önce menetmisti. Mekke fetihten sonra ise yukarida zikredilen sozleriyle ozamana kadar henuz tahsil etmedigi faiz alacaklerini iptal etmis , kaldirlimisti. Bundan anlasilan darulharbte muslumanin harbiden faiz almasinin caiz oldugudur. (kaynak; el mebsud, cild 10)
Yukarida zikredilen ayeti kerime ile Alah Rasulunun s.a.v. sözleri , o zamana kadar alinmis bulunan faizlerin gecerli oldugu, henuz tahsili yapilmamis faizlerin de iptal edildigi husunduda uyusmaktadir. Yine hadisten anlasilacagi uzre, darulharbte muslumanlar ile harbiler arasinda gecen akidler hukuken fasid bile olsalar, ulke fethedildigi zaman daha once alinmis faizleri hakkinda feshedilmezler. Cunku bilinmektedirki , faizi yasaklayan ayetin nuzulu ile mekkede iradedilen (okunan) hutbe ve Rasulullah efendimizin alinmamis faizleri iptali arasinda fetihten once mekkede bircok faiz muamelesi yapilmisti. Rasulullah efendimi s.a.v. bunlardan hicbiri hakkinda fesih takibatinda bulunmadi. Sadece o zamana kadar tahsili yapilmayan faiz alacaklari iptal edildi.
Burada rivayet edilen hadislerde Rasulullah efendimizin faizi yasakladigi acikca anlasildigi gibi, faizin haram oldugunu belirten su ayeti kerimdede de Uhud vakasinda nazil olmustur :’’Ey iman edenler Ribayi öyle kat kat artirilmis olarak yemeyin. Allahdan korkun, taki muradiniza eresiniz’’(ali imran suresi, ayet 130). (kaynak Serhu’ s Siyer, metnin musannifi : Imam Muhammed hazretleri. Serhin musannifi Imam serahsi hazretleridir. C 4 .)Hz Abbas r.a. ise fethe kadar Mekkede faizle ugrasiyordu. Allah rasulunun s.a.v. ‘’Cahiliyye ribasi kaldirilmistir’’ sözleri, Mekke fethiyle cahiliyye yok oluncaya kadar faizin kaim oldugunu gösterir. Hz. Abbas r.a. in faizinin kaldirilmasida , o zamana kadar onun faizinin kaim olduguna delildir. Cunku ancak kaim olan kaldirlir. Maliki alimlerimizden Ebul Velid Ibn Rusd hz.leride bunun sahih bir istidlal oldugnu söyler. Cünkü , eger darulharbte muslumanlarla musrikler arasinda faiz kelal olmasaydi ‘’Eger tevbe ederseniz mallarinizin baslari (sermayeleri) yine sizindir’’ (bakara suresi, ayet 279) ayeti geregince Hz. Abbasin Faizi musluman oldugu gun kaldirlir, ondan sonra aldigi faizler de sahiplerine iade edilirdi. (kaynak el cevherun-naki , C. 9. S, 106)
Netice
Butun bu göruslerden sonra sunu belirtmek gerekirki, her ne kadar Imam Azam ve Imam Muhammed hazretleri Darulharbte harbiden faiz alinmasini ve onunla fasid akidler yapilmasini caiz görüyorlarsada, buna dayanarak muslumanin her firsatta bu tur muamelelere tevessulu dogru degildir. Cunku hernekadar bu zaatlar böyle bir muameleye cevaz verdilerse bile, kutuphanelerin aktardigina göre hic bir zaman böyle bir seye tevessul etmemislerdir. Kendileri fetva ile degil daima takva ile amel ederlerdi. Nitekim Imam Azam hazretleri birgun gölün kenarinda elbisesine bulasmis kanini temizlemek icin caba göstermis. Bu durumu görenler demiski: Ya Imam, sen ‘’eger elbisenize necaset bulassa, ve o necaseti 3 kere yikadiktan sonra rengi gitmesse elbiseniz hukmen temislenmistir’’ seklinde fetva vermistiniz. Ama siz kan lekesini de cikarmaya calisiyorsunuz. Bunun hikmeti nedir? Imam Azam hazretleri cevaben: Evet, o vermis oldugum hukum fetvadir, bu ise takvadir’’ buyurdular.
Bilindigi uzre mezhepler rahmettir. Alimlerimiz hernekadar ictihad edip hataya dusseler bile hadisi serif iktizasinca Allah rizasi icin olan gayretlerinden dolayi bir sevap alirlar.
Hanefi alimlerimizin diger mezheplere saygili oldugu gibi, diger mezheplerde hanefi mezhebine saygi göstermislerdir.
Mezhepler hususundaki itikadimiz ; eger hanefi alimler hataya dusse , safi alimlerimiz isabet etse , rahmetten dolayi onlar hanefi alimlerimize sefaat edecegi umid ediliyor. Bunun tam tersini ve diger mezhepler hususunda da dusune biliriz.
Imam Rabbani hz leri mektubati serifesinde ‘’hanefi mezhebi bir okyanus, diger mezheblerinde bunun yaninda bir katra miktari oldugunu’’ buyurmaktadir.
Simdi bu aktarmayi ele alacak olursak. Bugun insanlar ister istemez bankalardan faiz almak mecburiyetindedir. Eger bu faiz meselesi hususunda safii alimlerimizin goruslerini ele alacak olursak vay halimize. Adeta ‘’haram helal ver Allahim garib kulun yer Allahim’’ gibircesine agzimiza aldigimiz her lokma haram. Ancak Imam Azam hazretlerinin görusunu ele alirsak midemiz haramdan korunmus olmaktadir. Safii ler bu durumda hanefii mezhebini taklid etmek mecburiyetindedir . Mezhepler rahmettir ifadesinden birisi de iste budur.
Öyle umid ediyorumki Imam Azam hazretleri böyle bir fetva verdiginden dolayi , ve bu Ümmeti böyle bir zorluktan kurtardigindan dolayi Imam Safii hazretleri elan hanefii alimlerimize dua ediyordur. (INSAAllah)
Baslica kaynagim Imam Serahsi hazretlerinin el mebsud ve serhus siyer isimli eseri, ve ibni abidin hazretlerinin meshur kitabidir. Bunun yani sira Kuduri serifin serhi cevhere ve hidaye kitabinada göz atmisligim oldu.)
Hazreti Allahimiz butun mezhep imamlarimizdan razi ve memnun olsun...
Vesselam,
faiz kabaca kapitalini kiraya verme durumudur. örn, yirmi bin tl biriktirmiş bir memurun bu parayı ekonomiye katmasının tek yolu faize yatırmasıdır zira yastık altında sürekli değer kaybedecek bu para, bankalar aracılığı ile serbest girişimcilere "kiralanır". daha basitleştirmek gerekirse kapitaliniz sizin eviniz, banka sizin emlakçınızdır. "yok o memur o parayı kiralamasın, kendi yatırım yapsın" diyenleri biraz realizme davet ediyorum...
dolayısıyla faiz haramdır diyen bünye ev kirası da haramdır demelidir mantıken..
neyse faizin haramlığını tartışmak ateşle oynamaktan kötüdür. Faiz haramdır hiçbir zaman helal olmaz olamaz.
Ancak konuşulacak bir şey varsa yaptığımız muamelelerin faiz hukmune girip girmediğidir. Bunu böyle ifade etmek gerekir. Eğer yaptığımız muamele faiz hukmune girmiyorsa faiz değildir haliyle de haram değildir. Eğer yaptığımız muamele faizin şartlarına haiz ise ol zaman faizdir dolayısıyla haramdır.
Soruyu yazan arkadaşımın sualine kısmi cevap vereceğim.
Bir para eğer haram ise ne kadarını tasadduk ederseniz edin o para hala haramdır. Haram para üzerinden hayır yapmak parayı helalleştirmez. isterseniz yüzde 99 unu verin geri kalan 1 yine de haramdır.
Ama bankada yaptığınız muamelenin faiz hukmune girip girmediği linkte verilenlerde geniş bir şekilde açıkalnmıştır.