Çocukların merhamet ve vicdan duygularını nasıl geliştirebiliriz?

[İsra]

Anne-babanın birbirlerine ve aile üyelerine karşı sevgi dolu, saygılı, yardımsever ve anlayışlı olması çocuklarda vicdan ve merhamet duygularını geliştirir. Çocuklar olumsuzluklardan ne kadar uzak kalır ve güzel örnekleri görerek büyürse sevgi ve merhamet de o derece yer bulur. Çocukların hayvanlara ve çevrelerine karşı acımasız davranışları dikkatle izlenmeli.

İnsanı insan yapan bütün hasletler merhamet ve vicdan duygularının iyi gelişmesiyle güçlenir. Bu da anne-babanın çocuğuna vereceği iyi bir bakım ve eğitim ile başlar. İnsanda var olan merhamet ve vicdan duyguları hem korunmalı hem de sağlıklı çevresel ve sosyal ilişkiler ile geliştirebilmelidir. Çocuğun temel ihtiyaçlarının karşılanması anne ve babasıyla sevgi ve güvene dayanan bir iletişim içinde olması ve zararlı alışkanlıklardan korunması merhamet ve vicdan duygularının hassasiyetini sağlar.

İyi bir bakım neden önemlidir?

İnsan, biyopsikososyal bir varlıktır. Duygu ve düşünce ve davranış sisteminin düzgün çalışması sağlıklı bir biyolojik yapıyı da gerektirir. Bu yapının iyi bir bakım ve sağlıklı çevre ile korunması gerekir. Biyolojik yapının korunması başa çıkılabilecek kadar strese maruz bırakılmayı da gerektirir. Duygu ve düşünce sisteminin bozulması duygu düşünce ve davranış bozukluklarına yol açar, dürtü bozuklukları görülür ve kişi vicdan ve merhamet duygularını tam olarak hissedemez.

Anne-babanın iletişimi önemli midir?

Vicdan ve merhamet duygularının yetersiz olduğu psikopatik kişilik (antisosyal kişilik bozukluğu) paranoit bozukluk (aşırı şüpheci kişilik) gibi kişilik bozukluklarının temelleri daha anne karnında ilk günlere kadar izlenebilmektedir. Annenin sağlıklı olması ise babayla sevgi ve saygıya dayanan huzurlu, uyumlu bir beraberlikle de yakından ilişkilidir. Eşiyle uyum içinde olmayan kişilerde bilhassa kadınlarda depresyon sıklıkla görülmektedir. Bunun için çocuğun vicdan ve merhamet duygularının gelişmesinde olumsuz durumlar da önlenmeye çalışılmalıdır.

Anne-baba depresyondaysa çocukta ne tür eksiklikler görülür?

Temel ihtiyaçlarının zamanında karşılanması kadar sevgi ve ilgi ihtiyaçlarına, ıstıraplarına, acılarına karşı da duyarlı olunması, onun da duyarlı bir birey olmasını sağlar. Bunu yaparken sürekli anne-babanın ve çevresindekilerin beden dilini anlamaya çalışır ve kendi beden dili de buna yönelik olarak gelişir. Böylece akademik zekâ ile birlikte dugusal zekâ da gelişir. Anne-baba depresyondaysa derin düşüncelere dalabilir ve böylece çocukla etkileşim ya kesintili olur ya da ciddi eksiklikler, yoksunluklar görülür.

Eksikliklerin telafisi mümkün mü?

Çocuğun gelişiminde bazı kritik dönemler vardır ki bu dönemde gerek biyolojik gerekse psikolojik eksikliklerin daha sonra telafisi mümkün değildir. Ancak anne yerine anneye destek olan kişilerin sevgi ve ilgisi kısmen ihtiyacı karşılar. Yine anne-baba tarafından da sağlığa kavuştuktan sonra zararın neresinden dönülürse kârdır. Psikolojik hastalıklar bazen anne-babanın sinirli, gergin olup eğitimde bilhassa ceza verirken aşırıya gitmesine de yol açmaktadır. Bu da çocukta travmalara yol açıp vicdan ve merhamet duygularını olumsuz şekilde etkiler.

Çevreyle etkileşiminde ne yapmalı?

Çocuğun temiz, sağlıklı bir doğal çevre içinde yetişmesi önemlidir. Hayvanlara karşı çocukta görülen bir problem (hayvanlara acımasız davranmak gibi) ya da aşırı korku varsa nedenleri mutlaka araştırılmalıdır. Yine gelişim süreçlerine uygun bir sosyal çevre ile arkadaşlık ve kardeşlik ilişkileri önemli bir yer tutar. Kardeş ve arkadaşlarına karşı acımasız davranışları varsa bunların nedenleri de çocuğun karşılanmamış ihtiyaçları ve geçirdiği travmalar başta olmak üzere araştırılmalıdır.

Uzman Psikolog
Farika Teymur Artır

[İsra]

Çocuğunuzun yardımsever, merhametli, şefkatli, vicdan sahibi olmasını istiyorsanız öncelikle bunu sözlerinizle, davranışlarınızla gösterin. Çevrenize, komşularınıza yardımsever olun. Tabiatı, hayvanları sevdirin. Karşılık beklemeden iyilik yapmanın bir erdem olduğunu anlatın.

Kim istemez ki çocuğunun merhametli, vicdanlı, yardımsever, başkalarını da kendisi kadar düşünen biri olmasını. Başkalarını da düşünmek, onlar için de üzülmek, psikolojide empati ve sempati olarak tanımlanır. Empati gelişimi ilk bebeklik ve çocukluk dönemiyle başlar. Anne-baba-çocuk arasındaki sağlıklı şefkat dolu bir ilişki kurulur. Vicdan eğitimi şefkatle başlar. Önce dokunan, evet her ağladığında kucağına alan bir annenin; korktuğunda çocuğuna sarılan bir babanın şefkatiyle. Torununu kucaklayan bir dede, şakalaşan bir amca, okulda gülümseyen, bağırmayan bir öğretmenle gelişir vicdanlar.

İnsanı diğer canlılardan ayıran özelliktir vicdan ve merhamet. Vicdanlı, merhametli bir evlat, bir gelin, bir torun, bir öğretmen yetiştirmek istemez misiniz?.. Çocuklarınızın merhametli vicdanlı olmasını istiyorsanız size pratik birkaç tavsiye:

Aile içinde birbirinize şefkatli davranışlarda bulunarak model olun. Sevgi dolu ve sıcak bir aile ortamı içinde büyüyen çocuklar başkalarının duygularına daha duyarlıdır. Uyuyan yabancının üstünü örtün, çocuğunuz düştüğünde ona bağırmayın, 'çok mu acıdı?' diyerek sarılıp acısını hissettiğinizi ona fark ettirin.

Çevrenizde yardımsever davranışlarda bulunun. Fakirlere, muhtaç olanlara yardım edin; küçülen kıyafetlerinizi, oyuncaklarınızı çocuğunuz ile birlikte seçip verin.

Çocuğunuzun size yardımcı olmasına izin verin. Eline toz bezi verin, birlikte evin tozunu alın. Sofrayı hazırlama, bulaşık makinesini boşaltma, küçük kardeşiyle ilgilenme veya çöpleri atma gibi evle ilgili düzenli sorumluluklar verin.

Tabiatı ona sevdirin. Tabiat ile bütünleşmesinde ona yardımcı olun. Evinizdeki çiçekleri sulama vazifesini verin. Çiçekleri koklayın ve hatta çiçeklerle konuşun.

Hayvanları sevdirin ve besleyin. Birlikte aç bir köpeği, susamış kediyi besleyin; artan yemeklerinizi poşetleyip sokaktaki hayvanlara verin. Karıncaları ezmeyin.

Onun paylaşmanın güzelliğini, sevincini içinde hissetmesine vesile olun. Beslenme çantasına arkadaşlarıyla paylaşması için ara sıra sürprizler hazırlayın.

Düşünceli ve iyiliksever davranışları onun karakteriyle özdeşleştirin. "Sen yardımsever, güzel düşünen bir çocuksun" gibi.

Davranışlarının başkaları üzerinden etkilerini anlatın. Arkadaşına zarar verdiğinde veya haksız bir davranışta bulunduğunda "Sen onun yerinde olsaydın ne hissederdin?" sorusunu sorun. Haksız davranmasına izin vermeyin. Kurallarınızı açık ve net koyun.

Duygularını anlayın ve ifade etmesinde yardımcı olun, duygularını anladığınızı ona hissettirin ve bol bol duygularıyla ilgili sözcükler kullanın. "Çok kızgın gözüküyorsun, bir şey mi oldu?" gibi...

Akrabalarınızla ilişkilerinizi güçlendirin. Dayı, hala, amca, teyzeleriyle düzenli görüşmesine vesile olun.

Karşılık beklemeden iyilik yapmanın bir erdem olduğunu ona davranışlarınızla ve sözlerinizle ifade edin. Siz de karşılık beklemeden iyilikler yapın.

İyi çocukların yapacağı şeylerin listesini çıkarın, odasına asın. Yaptığı her iyiliğin muhakkak karşılık göreceğini anlatın.

İdeallerine, iyi çocukların yapacakları şeyleri koyun. Yaptığı her iyi davranışta meleklerin onu alkışladığını ve yaptığı iyiliklerin bu dünyada ve ahirette de iyilik olarak karşısına çıkacağını anlatın.

psikolog
fazilet seyidoğlu

[selcuklu]

Allah razi olsun kardesim güzel konu icin

[İsra]

cümlemizden razı olsun