İmam-ı Maturidi

[zaman_1453]

İMAM-I MATURİDİ

Ehli sünnetin iki itikat imamından biri. İsmi Muhammed bin Muhammed dir. Künyesi Ebu- Mansur olup, Maturidi ismiyle meşhur olmuştur. Ayrıca İslam alimleri tarafından alemülhüda imamül-mütekellimin, İmam-ı Ehl-i sünnet-i vel-cemat-i diye de vasıflandırılmışdır. Doğum tarihi kesin bilinmemekle beraber, Semerkand’in Maturid kasabasında 852 ( H.333) te Semerkand’da vefat etti. Ebu Mansur Maturidi’nin soyunun Eshab-i Kiramdan Ebu Eyyub Halit bin Zeyd El-Ensari’ye ulaştığı rivayet edilmektedir.
Küçük yaşta ilim tahsiline yönelen Ebu Mansur Muhammed Maturidi, Imam-i Azam Ebu Hanifenin naklen bildirdiği fıkh ve kelam bilgilerini, kelam ilminde muctehid olan Ebu Nasr-i İyad’dan öğrendi. Diğer akli ve nakli ilimlerde zamanın alimlerinden tahsil etti.
Abbasi devletinin zayıflamaya başladığı ve yeni İslam devletlerinin kurulup, çeşitli siyasi güçlerin ve itikadi fırkaların birbirleri ile mücadele ettiği bir dönemde yaşayan Ebu Mansur Maturidi, kendini iyi yetiştirerek çeşitli kitaplar yazmak ve talebe yetiştirmek suretiyle, Ehl-i Sünnet itikadını yaydı. Hakim Semerkandi adıyla meşhur, Ebul- Kasım İshak bin Muhammed, Ebu Muhammed Abdülkerim bin Musa El-Pezdevi, Ebul- Leys El-Buhari ve Ebul- Hasan Ali bin Said gibi ilim ve takva yönünden yüksek alimler, onun tedris halkasında yetiştiler. Ebu Mansur Maturidi Hazretleri, böylece Imam-i Azam Ebu Hanifenin, Tabi’inin ileri gelenlerinden Eshab- I Kiramdan, onlarında Peygamber efendimizden naklen bildirdiği itikat bilgilerini, yani Ehl-I Sünnet itikadının nakil edenler vasıtasıyla topladı. Bu bilgileri çeşitli akli ve nakli deliller ile ispat etti. Yaşadığı coğrafi bölge ve zamanın şartlarında, Ehl-i sünnet itikadını müdafaa ve açık bir şekilde izah ederek Müslümanların bu doğru yolda kalmalarına çalıştı. Imam-i Azam Ebu Hanifenin El-fıkh-ül-Ekber, Er-Risale, El-fıkh-ül-Ebsat, El-Alim vel-Muteallim ve El-Vasiyye gibi itikat ile ilgili kitaplarda bildirilen itikat bilgilerini akli ve nakli deliller ile açıklayarak tasnif etti. Kendine has ikna ve ispat metoduyla çeşitli sapık fırkaların bozuk fikirlerine cevap verip Reddiye’ler yazdı. böylece temiz Müslümanların sapıklıktan kurtulmalarına vesile oldu. Ehl-i Sünnet kelamıyla ilgili hususlarda Muctehid imam oldu. Onun bildirdiği bu yolu tabi olanlara Maturidi denildi. Ebu Mansur Maturidi’den sonrada talebeleri, talebelerinin talebeleri bu kıymetli ilimleri yazdıkları yüzlerce kitapları kendilerinden sonraki nesillere ulaştırdılar. Amelde (İbadetle) Hanefi mezhebine tabi olanların çoğu Maturidi itikadındandırlar.
Hayatini ilme ve Ehl-i Sünnet itikadını yaymaya hasr eden Imam Ebu Mansur Maturidi’nin yazdığı çok kıymetli eserlerin başlıcaları şunlardır:




1.   Kitab-ut-Tevhid :
Bu kitapta sapık fırkaların yanlışlığını ispat edip, doğru itikat olan Ehl-i Sünnet itikadını çok mükemmel bir şekilde açıklamıştır. Eser, 1970 senesinde Beyrut’ta yayınlandı.

2.   Te’vilat-ül-Kur’an:
Tefsire dair benzeri az bulunan bir eserdir. Semerkandi bu esere büyük bir şerh yazmıştır. Te’vilatu Ehl-is-Sunne adıylada bilinir. Yazma halinde birçok kütüphanede mevcuttur.

3.   Reddu Evail-il-Edille lil-Ka’bi ve Beyanu Vehm-il Mutezile:
Mutezileyi red eden ve çürüten bir eserdir.

4.   Er-Reddu Ala Usul- il Karamita:
Karamita fırkasını red eden bir eserdir.

5.   Reddu Kita b-il-Imame li Ba’zir- Revafi-za:
Eshab-I Kirama düşman olanları red eden bir eserdir.

6.   Kitab-ül Makalat Fil-Kelam:
Kelam ilmine dair bir eserdir.

7.   Me’haz-us-Seriyye:
fıkh ilmine dairdir

8.   Kitab-ül- Cedel:
Usull-I fıkh ilmine dair bu eserinden başka kitaplarda vardır.


Talebelerinden biri olan En-Nesefi’nin bir Es’ari olan Et-Teftazaninin şerhi ile genişletilmiş Akaidi El-Ezher medresesinde son iki yılın kelama ait Müfredat programını ihtiva eden kitabı teşkil eder ve bu kitaba Mısırda son derece itimat edilir.


Kaynaklar:

1.   Mezhebler ve Tarikatlar Ans.
2.   Yeni Rehber Ans.