Besinlerdeki uyum sindirimi kolaylaştırıyor! Neyi, ne zaman, nasıl yemeniz gerektiğini biliyormusunuz? İşte size sağlıklı yemek yemenin ipuçları..
Razaman ayının güzel iftar sofralarında ve diğer yemek öğünlerinde bazen düşünmeden, aşırı yemek yiyerek, besinleri karıştırarak mideyi ve sindirim sistemimizi yorabiliyoruz!
İşte besinlerimizi hazırlarken ve tüketirken dikkat etmemiz gereken noktalar...
Günlük besin elden geldiğince sade bir biçimde hazırlanmış olmalı. Aynı öğünde çok çeşitli yemek yemek insanı aşırı yemeye sürükler ve mideyi yorar. Aşırı besin aşırı kilo demektir.
İlk yenen çiğ bir şey olmalı. Çünkü önce çiğ besin yenirse, öteki besine midede daha az yer kalır. Ayrıca yenen ilk besin çiğ olursa, piston işini görerek bağırsakların çalışmasını da sağlar.
Acı baharattan kaçınmalı, bunların yerine tatlı olanlar (tarçın, karanfil, kimyon, küçük hindistancevizi, vb.) tercih etmeli. Soslara ve yemeğe konan başka tat ve çeşni vericilere gelince, bunların da zarar vermeyenlerini kullanmalı. Doğa bize nice güzel kokulu, çeşnili bitkiler, otlar vermiştir. Bunlar yemeklere çeşni verdikleri gibi, sağlığımıza da yararlıdır.
Alınan besin mümkün olduğu kadar rafine edilmiş olmalı. Yüksek kaliteli bir besin midede ekşir ve bağırsaklarda çürürse, kanda bir zehirlenme meydana gelir. Bu nedenle yenen besinin niteliği daha düşük olsa bile, iyi sindirilmesi şarttır. Doğa bize gerekli, sindirim olanaklarını vermiştir; yeter ki biz de bedenimize fiziksel durumumuza, yaşımıza uygun olan besini verebilelim.
Sindirim bozuklukları genellikle kötü alışkanlıkların sonucudur. Belirtileri: Midede ağırlık, ekşime, aşırı asidite, yanma, bulantı, uyuklama, baş ağrısı, kusma, v.b. kötü sindirilmiş besin mideden geçtikten sonra bağırsaklarda şu belirtiler başlar: Gazlar (sancılı veya sancısız), şişkinlik, kabızlık veya ishal. Bir belirtiyi yok etmek için her şeyden önce onun nedenlerini ortadan kaldırmak gerekir.
Sindirim bozukluklarının başlıca nedenleri
Çabuk yemek
Sindirim-özellikle de unlu maddelerin sindirimi- ağızda lokmanın çiğnenmesiyle başlar. İyi çiğnenmeyen bir besin sindirim organlarında ekşir. Yavaş yavaş yemeyen er geç doktora görünmek zorundadır.
Eğer insanın yemek yiyecek kadar vakti yoka, vakti olduğu kadar yemek yemelidir. Yediğimiz en iyi besin bile sindirebildiğimiz kadar bize yararlıdır. Sağlığını korumak isteyenler kutsal bir görevi yerine getirircesine her lokmayı ağır ağır çiğnemelidir.
Yemekte su içmek
Yemek sırasında içilen sıvılar (su, meyve suyu v.b.) mideyi şişirir ve yorar. Sıvılar midenin özsuyunu sulandırarak etkisini zayıflatır. Öte yandan, yemek sırasında içilen serin ya da soğuk bir sıvı sindirimi durdurur. Çünkü midenin sindirimi gerçekleştirebilmesi için belli bir sıvıya gereksinimi vardır.
Çok yemek
Kötü sindirimin başlıca nedenlerinden biridir. İnsan sofradan daha bir şeyler yiyebilirim duygusuyla kalkmalıdır. Çok yemekten kaçınmanın en kısa yolu sofrada az çeşit bulundurmaktır. Ancak bu az çeşitten aşırı yemek de elbette aynı kötü sonucu verir.
Birbirine yakın öğünler
Gerek mide, gerekse bağırsaklar görevlerini yerine getirmek için belli bir zamana gereksinim duyarlar. Normal bir sindirim için (aşırı derecede yenmemişse) 4 -5 saat, bazı mideler içinse 5 – 6 saatlik bir zaman gerekir. Haftada bir gün olsun sindirim organları dinlenmeli. Haftada bir gün meyve kürü yapmak ya da hiçbir şey yememek (akşam yemeğinden sonra ertesi akşam yemeğine kadar), haftada bir veya iki gün oruç tutmak genç kalmanın sırlarından biridir.
Yemekler arasında yemek
Mideyi yorar ve sinir rezervlerini tüketir. İkindi kahvaltısı yetişkinler için gereksizdir.
Gece geç yemek
Yemek yedikten sonra hemen yatmak doğru değildir. Uyku sindirimi geciktirir. Bu nedenle ertesi sabah insan bedeninde yorgunluk duyarak kalkar. Gece yemekleri hafif olmalı. Ancak gündüz gerektiği gibi besin alamayanlar için koşullar değişiktir.
Yorgun ve sinirliyken
Yemek yenirse sinir sistemi sindirime yardımcı olamaz. Onun için bu durumdayken yememek daha doğru olur. Yorgunluk geçtikten, sinirlerin gerginliği giderildikten sonra yemeli. Aşırı yorgunluk mide kaslarının besini gerektiği çalkalamasını engeller.
Uykusuzluk
Sindirim bozukluğuna yol açabilir, sinir sisteminin stoklarını tüketerek sindirimin dengesini bozar.
Asabiyet
Sinir sisteminin herhangi bir nedenle uyarılması sindirimi durdurur. Kavgalar, tatsız tartışmalar, aşırı heyecan, hırs, nefret, kin gibi olumsuz duygular sindirim organları üzerinde kötü etki yapar.
Ateşliyken yemek yemek
Ateşin yükselmesine neden olur. Çünkü yüksek ateş sindirim özsuyunu kurutur. Böyle bir durumda çabuk şifa bulmak için perhiz yapmalı. Doğada hiçbir hayvan yoktur ki, hastayken yemek yesin.
Her türlü kuvvetli baharat
Hardal, sirke, karabiber, v.b. sindirim özsuyunu tahriş ederek midenin kimyasal bileşimini bozar ve sindirim bozukluğuna yol açabilir; özellikle mide zayıfsa!
Ham meyveler
Aşırı asit olduklarından kaçınılmalı.
Bozulmaya yüz tutmuş besinler
Mikropların üremesine ve sindirim bozukluğuna yol açar.
Isıtılmış yemekler
Piştikten sonra soğuyan yemeğin yağı donar. Bakteriler bu donmuş yağda kalır. Yemek tekrar ısıtılınca içindeki bakteriler hızla ürer. Böyle yemekleri yer yemez zararını görmeyiz ama zamanla karaciğerimiz, böbreklerimiz, safra kesemiz ve bağırsaklarımız bundan olumsuz etkilenir.
Kızartmalar
Yağın cinsi ne olursa olsun, kızartmaların sindirimi genellikle ağırdır. Çünkü yüksek ısıda yağ ayrışır ve bu ayrışma karaciğere zarar verir.
Aşırı miktarda şeker
Sindirim bozukluğuna yol açar. Şeker çabuk ekşiyen bir maddedir ve sindirimle ilgili tüm organları olumsuz etkiler.
Besinlerdeki uyumsuzluk
Sindirim zorluğuna neden olabilir.
Çay, kahve, sütlü kakao ve benzerleri
Sinirleri etkileyerek sindirim sisteminin dengeli çalışmasını bozar.
Aynı öğünde birçok çeşit yemek yemek
Sindirimi yokuşa sürer. Bir öğünde, salata dahil, üç çeşidi geçmemeli!
Çiklet ve benzerleri
Dr. Kollog bunların tükürüğün olumlu etkisini yansızlaştırarak midedeki asidin çoğalmasına neden olduğunu ileri sürer. Ayrıca bunların bileşiminde insan sağlığına zararlı kimyasal maddeler de vardır.
Kaynak: Bitkisel Protein ile Dengeli Beslenme/ Müheyya İzer
